PSE-EE PSOE Socialistas Vascos

Idoia Mendiaren, PSE-EEren idazkari nagusiaren, hitzaldia Batzorde Nazionalaren aurrean (2019-06-05)

 Arratsalde on. Batzorde Nazional hau egiten dugu bizi berri dugun hauteskunde-ziklo bikoitzaren emaitzei buruzko gogoeta baretsua eta partekatua egiteko. Gogoeta horrek eskatzen duenez, emaitza on horien irakurketa zorrotza egin behar dugu. Alderdi Sozialistak jarraitutako estrategia indartzen dute emaitzek, bai eta elkarrizketa eta akordioa erabiliz etengabe bere aniztasuna gogorarazten digun gizartean politika egiteko modua ere.

Berme hori eman digute ia 253.000 pertsonak, hautetsontzietan gure txartela hautatu dutenek. Haiek izan dute konfiantza aurrerapen-indarrarengan, elkar ulertzeko espazioak irekitzen dituenarengan eta gizartearen kohesioa eta bizikidetza ahalbidetzen duenarengan.

Eta 2011n sozialismoan konfiantza izan zuten bezain pertsona beste dira berriro, urte horretako hauteskunde orokorrekin edo udal- eta foru-hauteskundeekin alderatuz gero, gure lurralde politiko berdina lehiatzen saiatu ziren beste indar batzuk agertu baino lehen. Beraz, lehenik bi ideia adierazi nahi dizkiot Batzorde honi:

• Goraka goaz, eta, horri esker, ildo berdinetik lan egiten jarraitu behar dugu, ezkertiar gobernu-aukera izateko.

• Euskadin bidea ireki diogu behin betiko gure apustu politikoari, instituzioen agenda jendearen kezketan ardazteko ezberdinen arteko akordioarenari; eta beste indar politiko batzuek bere gain hartu dute guri esker.

Eta hori bermatu dute herritarrek. Orain itxaroten ari gara jakiteko alderdi denek emaitza horiek ondo irakurriko ote dituzten. Alderdi denek, Euskadin eta Espainian, aniztasun hura ulertu ote duten, herritarrek gobernuak abian jartzea nahi dutela ulertu ote duten, beren premiei arreta emateko.

Premia horiek egonkortasuna behar dutela, eta haratago begiratu eta ardura handiz aritu behar dugula. Erronka teknologikoek, ekonomikoek, demografikoek edo ingurumenekoek ikuspegi luzea behar dutela, epe luzerako akordioak behar dituztela. Eta politika ezin dela hauteskunde-kanpaina iraunkor bihurtu, non oposizioa egitea denari aurka egitea den eta ezertarako konpromisorik hartzen ez den.

Elkarrizketaren, akordioen, aniztasunaren, aurrerapenaren eta elkarbizitzaren aldeko apustuak ezin du atzera egin. Horri oztopoak jartzen dizkiotenek ez diote oztoporik jarriko aurkari politiko bati, baizik eta gizarte honen etorkizunari.

Eta sozialistok gero eta gehiago, beti egin dugun moduan, erabilera emango diogu jasotako botoari, botoa eman digutenekin hartu dugun konpromisoari erantzuna emango diogu. Baina, batez ere, arduratsuak izango gara herritar denekin. Beren arazoak konpontzeko gaude, eta hori da Alderdi Sozialistan egiten duguna.

Eta herrialde-ikuskerarekin egingo dugu. Hori egiteko eta koherentziaz egiteko gaitasuna duen alderdi bakarra garelako. Horregatik, gaur berriz altxatzen dugu begirada, gobernuak arlo denetan osatzeko premiaz haratago ikusi nahi dugulako. Politika epe luzera egiteko.

Argi luze horiek eskatzen dira Pedro Sánchez Gobernuko presidente inbestitzeko berriz ere. Gaur duela 13 hilabete, Espainia etsipen eta murrizketako prozesu batean zegoen, non eskubideak eta askatasunak murrizten ari ziren, eta Euskadin gure autogobernuaren mugapena gehitu zen.

Eta PSOEri, berria ez den akats bat eginez, ordezko aukera gisa amaitutzat jo zitzaion. Baina PSOE horrek berak, agerian utzi zuen agendari buelta emateko gai zela. Ustelkeria-epai baten aurrean ez zen geldirik egon, eta berrikuntza demokratikoko eta aurrerapeneko proposamen bat zuzentzen ausartu zen.

Pedro Sánchezek aurrea hartu zuen eta gehiengoak eman zion bere bermea Kongresuan. Urtebete baino gutxiagoan susperraldi horretarako oinarriak jarri zituen, eta beren etxeetan antzeman dituzte pentsiodunek, beren diru-sarrerak handitu direlako, bai eta langile prekarioenek ere, LGS handitzeagatik, emakumeek ere bai, politika denei eragin dien berdintasun-bultzadari esker... Eta hemen etxean ikusten ari ginen erakundeen arteko elkarrizketa beharrezkoa berreskuratzen ari zela, geldi zeuden proiektuak aurrera eramateko eta autogobernua errespetatzeko.

Independentistek eta eskuindarrek bat egin zutenean bide ireki hori finkatu nahi zituzten aurrekontuak blokeatzeko, hautetsontzietarako dei egin ziguten. Eta, hautetsontzietan argi geratu zenez, aurrerapena, elkarrizketa eta akordioen bidea sendotzeko nahia zegoen.

Argi geratu zen ezagutzen dugun aniztasun hori, eta aniztasun hori kudeatzen jakin dezagula nahi dutela herritarrek.

Eta, antzaz, batzuek ez dute oraindik hori ulertu. Baina udal-hauteskundeak Espainian errealitatearen kopia bat baino ez dira izan, eta ezingo da errealitate hori gezur eta manipulazioekin ezkutatzen jarraitu, ez eta ETA berreskuratu ere, garaitu genuenetik ia zortzi urteren buruan, eta demokratikoki biziraun genuenoi irainak botaz ere ez. Tresna horiek erabili dituzte batzuek beren kanpainak eratzeko.

Kataluniako arazo kistatua eta Espainia deszentralizatua egunean jartzea ez dira konponduko hordago independentistekin edo autogobernua mehatxatuz. Elkarrizketarekin, negoziazioarekin, akordioarekin eta legezkotasunarekin konponduko da, hain zuzen ere, Pedro Sánchezek eskaintzen duenarekin. Ez dago besterik.

Hurrengo egunetan ikusi behar dugu gainerako alderdiek bidetik galdu zuten erantzukizunaren zentzua berreskuratu duten. Aurre egin nahi ditugun erronkek hori eskatzen dute, eta PSOEk horiek zuzentzeko gaitasuna duela frogatu du.

Eta indar sozialista horrek abal berezia jaso du Euskadin. Hauteskunde orokorretan boto-kopuruko hazkunderik handiena izan genuen, 2016an baino % 53 gehiago, indar nazionalistek % 38 gehiago izan duten bitartean. Eta bilakaerarik onena izan duen federazioa izan gara ere bai, Kataluniaren eta Nafarroaren ostean. Eta berriz ere eskerrak eman nahi dizkiet guregan konfiantza izan duten ia 253.000 pertsonei.

Beti hor egon direnei, eta gure alderdiak eskaintzen duen aurrerapenaren, aniztasunaren, elkarrizketaren eta elkarbizitzaren proiektuarekin bat egin dutenei. Eta hori da gure espazioa, instituzioetan zein elkarte bakoitzetik egindako lan handiarekin berreskuratu duguna.

Eguneroko lan horri, udaletatik edo Legebiltzarretik zein auzo eta herri bakoitzean egin denari esker, konfiantza jaso dugu. Ez da eguneko kontu bat, izenburu deigarri edo txio argi baten emaitza.

Eta udal-hauteskundeen kasuan, guk, ehun urte baino gehiagoz egin ditugula, kanpainak hauteskundeen arteko lau urteetan egiten dira, herrietan egonik, egitura finkoarekin, eta hautagaiak kaleetan arituz. Horixe egin dugu eta horregatik berreskuratu dugu 2011n genuen babesa, eta, gainera, homogeneoa izan da hiru lurraldeetan.

Horregatik, duela lau urte baino 26 zinegotzi gehiago ditugu gaur: 1 gehiago Araban, 15 gehiago Bizkaian eta 10 gehiago Gipuzkoan. Joera hori antzeman daiteke, halaber, hiru lurraldeetan, hala nola Bizkaian, ahaldun bat gehiago dugun tokian; Araban, bost gehiagorekin –aurreko ordezkaritza bikoiztu dugu– eta Gipuzkoan, non 4.000 boto gehiago jaso ditugun.

Arrakasta hori, berriz ere, konpromiso-maila handiko militanteei esker lortu dugu, aukera eman baitigute inoiz baino herri gehiagotan hauteskundeetarako eskaintzak aurkezteko, euskal biztanleen % 99ra iritsi arte.

Harrotasun handiz betetzen gaitu erresistentzia- eta ekite-gaitasun hori duen alderdi bat zuzentzeak. Eta harrotasun handia da egiaztatzea tokiko buruzagiak botoak gehitzeko gai izan direla: Mikel Torres Portugaleten, Txitxo Abascal Ermuan, Javi Martínez Iruña Okan, Miguel de los Toyos Eibarren, Jesús Zaballos Lasarten, José Antonio Santano Irunen, eta Mikel Serrano, berriz ere gehiengo osoz, Zumarragan.

Baina, gainera, bigarren indar politikoa gara Gasteizen, non lehen postutik oso gertu geratu garen, alkatetzaren bi puntura soilik. Hala, sentsazio onak konfirmatu ditugu.

Ordezko aukera gara ere bai Barakaldon, Pasaian, Errenterian edo Andoainen. Eta galdutako bigarren postua berreskuratu dugu, boto-igoera handiarekin, Bilbon, Sestaon, Santurtzin, Muskizen, Abanton, Erandion edo Basaurin, Donostian indar erabakigarria izaten jarraitzeaz gain. 

Duela bost urte eginiko apustuaren emaitzak ikusten ari gara: gobernuetan edo oposizioan egonez, herritarrei egonkortasunerako eta ziurtasunerako espazioa eskaintzea, aurrerapenari, gizartearen kohesioari eta elkarbizitzari laguntzeko. Eta, ikusten ari garenez, egoera politikoa argitzen ari da: 

• PPk orientazioa galdu duenez, beren burua zurtz sentitzen duten boto-emaile kontserbadore askoren babeslekua bihurtu da EAJ.

• EH Bildu erreferente bihurtu da independentismoa disimulurik gabe babesten dutenentzat, beren nahiak ezkutatu gabe, eta Podemosen laguntza dute beren boterea sendotzeko.

• Eta, bitartean, Alderdi Sozialistak euskal ezker arduratsuaren erreferentziazko papera berreskuratu du, aurrerapen fidagarriko aukera osatuz, gobernatu nahiez eta akordioak egiteko gai izanik.

Hortaz, Alderdi Sozialista indartsuagoa eta orekatuagoa da.

Eta, sozialistak hobeto prestatuta gaude eta konfiantza handiagoa dugu, eta badakigu guk osatzen dugun ardatzaren inguruan egingo direla gizarte gisa geure gain hartu behar ditugun politika handiak. Sendotasun-egoera horrek aukera eman behar du, halaber, Euskadin irekitzen ari den fase politiko berrirako. Orain udal- eta foru-legealdiei zein Espainiakoari eta Europakoari ekiten diegulako.

Baina laster barru hiru urte beteko ditugu legealdi autonomikoa hasi zenetik, eta hurrengo hauteskunde horietarako behar den lan dena abian jartzen hasi behar dugu. Testuinguru bikainean gaude. Lehen aldiz urte askotan, instituzio guztien kontagailua zeron jarriko dugu, eta hauteskunderik gabeko ia hiru urteko beste ziklo politiko bat irekiko dugu.

Eta Euskal Sozialistok, azken etapan bezala, herrialdeko instituzio nagusiak burutu eta politika handiak finkatu nahi ditugu. Konfiantza dut maila emango dugula.

Baina Batzorde Nazional hau, hasieran esan bezala, kudeaketa horri buruz gogoeta egiteko geralekua da. Eta gogorarazi nahi dizuet nondik gatozen, horrek aukera ematen digulako nora iritsi garen hobeto ikusteko. Kanpainek lausotu badute ere, aurten hamar urte betetzen dira sozialismoak Euskadiren buruzagitza hartu zuenetik, aurreko hamarkadan herrialdean bizitako lubakien eta elkarbizitzaren hausturaren politikei amaiera emateko.

Denon iragarpenen aurka egin genuen, aurkariek zein behatzaileek esandakoaren aurka. Ia dena aurka izanik egin genuen, geure konpromisoa baino ez genuen alde. Lubaki horiekin amaitzeko egin genuen, herrialdea eraikitzen jarraitzeko, behar zutenei arreta ematen jarraitzeko, zerbitzu publikoei eusteko eta ETArekin amaitzeko.

Horretarako egin genuen, eta lortu ere bai. Gobernu horren amaiera iritsi zenean, sozialistok erabaki genuen hasitako zereginari ez uztea. Herritarrengan egin genuelako inbertsioa, haiek hobetzeko, haiek aurrera egiteko. Guk elkarrizketa eta akordioarengan beti sinesten dugulako, gobernatu edo ez. Eta apustua mantendu genuen, garai hartan hauteskundeetan saririk jaso ez arren.

2014an, Europako hauteskundeetan Podemos agertu zen panorama politikoan, promes asko egin eta nahi argi bat zuena: eskuinen ordezko aukera izan beharrean, beti ezkerra, sozialista, ordezkatzea.

Orduan eman zenidaten zuen konfiantza Euskadiko Alderdi Sozialista zuzentzeko, ziurgabetasun politikoen aro berri horretan. Hasitako bidetik jarraitzeko konpromisoa neure gain hartu nuen. Kaleetan, baina politika instituzioetan eginez. Pankartan eta eserlekuetan. Harkorrak eta erabilgarriak. Boto bakoitza erabiliz errealitatea aldatzeko, hobetzeko. Betiko ezkerra, hautemangarria.

Horrela ekin genion hautsitako zubiak berreraikitzeari. Horrela hasi ginen ezberdinak direnekin itunak egiten. Sozialistok frogatu genuenez, oposiziotik gutxiengoz osatutako Gobernuarekin itunak egiteko gai ginen, Gobernuak berak hasitako proiektuak aurrera eramateko. Eta, halaber, oposizioko beste talde batzuekin itunak egiteko gai ginela frogatu genuen, Etxebizitzaren Legearekin lotuta, esaterako.

Eta beste gauza bat frogatu genuen ere bai. Itunak egiteko beldur ez ginela ez ezik, gobernagarritasunari buruz bustitzeko ere ez. 2015eko udal-hauteskundeak eta gero, herrialdearen egonkortasunari buruzko ikuspegi orokorrari buruz EAJrekin bat egin genuen. Eta gero lurralde eta herri bakoitzeko militanteek erabaki zuten bertoko gobernuetan konpromisoa hartuko ote zuten haiekin. Urtebete geroago, Batzorde Nazionalak bermea eman zuen Eusko Jaurlaritzan erantzukizunak partekatzeko bide horretan sakontzeko. Erabaki horiek denak hartu aurretik, gogoeta eta eztabaida egin dira, eta partekatu ere bai. Denak izan dira arriskutsuak. 

Eta, uste dugunez, arriskuaren aurrean akordioak egiteko aukera gailentzen zen, eta akordio hori herritar guztientzako bermea zen. Euskal herritarrei elkarrekin aurrera egiteko proiektu bat aurkezteko aukeraren aurrean geunden. Gure programak, gure proposamenak, politiketan islatzeko aukera genuen.

Idazkari nagusi naizenez gero, dakarkizuedan gogoeta da erabaki horiek zuzen-zuzenak izan zirela uste dudala. Ez soilik hauteskundeetako emaitzengatik. Erabaki sozialistak aukera eman du lasaitasun-arorako, euskal politikak baretasuna bizitzeko, desegiten ari ziren ekimenak aurrera eramateko, jarduera ekonomikoari laguntzeko eta zerbitzu publikoak sendotzeko.

Baina uste dut erabaki sozialista zuzen-zuzena izan dela, eta Euskadiri sendotasuna ekarri diola iraganeko akatsak berriz ez egiteko, horiek aurka jartzen ziguten eta. Uste osoz sinesten dut euskal politikan jarduteko modua aldatu dugula.

Sozialistok bete dugun paper horri esker, geure gain hartu dugun erantzukizun horri esker, gaur udal- eta foru-gobernuak zein Euskadikoa ez daude kutsatuta kataluniar gatazkarekin.

Sozialistoi esker, erabakigarriak ginen instituzio guztietan ez da erabaki baztertzailerik hartu, ez eta elkarbizitza arriskuan jartzen duenik ere.

Guri esker, aurrerapeneko eta kohesioko neurrien alde jo da. Hori da gure balio handia, beste inork eskaini ahal ezin duena.

Euskal politika bestelakoa izango da, une honetatik aurrera, Euskadiko Alderdi Sozialista akordioaren eta elkar ulertzearen politikak finkatzen dituzten bidetik at utzi nahi badute.

Eta hori ulertzen ez dutenak ondorioen erantzule izango dira.

Beste alderdi batzuk beren burua eskaintzen dute EAJ moderatzeko edo independentziarantz bultzatzeko. Guk pentsatzen dugu EAJk ardura hartu behar duela esan eta egiten duenaren gain, eta EAJk erantzun behar duela ere bai. Sozialistok topaketarako espazioak ahalbidetu nahi ditugu herrialde anitz honetan, gizarte gisa aurrera egiteko eta bizikidetza sendotzeko.

Epe luzerako ibilbidea da, gobernagarritasunaz edo eserlekuez haratago begiratzen duena.

Gu ez gaude PNV lasaitzeko. Sozialistak politikan gaude pluraltasuna bermatzeko. Desberdinen arteko elkarbizitza sendotzeko.

Ez da matematika kontu bat. Etorkizuneko kontu bat da. Nahi dugun herria eraikitzeko bidea.

Euskal politika guztiz desberdina izango baitzen, Alderdi Sozialista gabe. Euskal politika guztiz desberdina litzateke, akordiorik gabe. Eta hau ulertzen ez duenak ez du azken hauteskundeetatik ezer ikasi.

Hauxe da Sozialistak egin dugun irakurketa.

Ez dela zinegotziak zenbatzeko momentua. Gizarte proiektu solidario eta aurrerakoi bat sustatzeko momentua baizik.

Eta Sozialistak horren alde lan egingo dugu.

Gogoeta hori partekatu genuen Batzorde Betearazlean. Akordioak egiteko lehen baldintza aniztasuna aitortzea delako, eta ondare gisa kudeatu behar da.

Ez da mahai gainean zenbakirik jarri behar.  Beste behin ere, herritarrek gogoratzen digutenez, Euskadi oso herrialde anitza dela ikustean datza, eta lehen erronka da aniztasun hori kudeatzen jakitea. Hori ukatzeak edo txikitzeak lubaki bihurtuko luke kudeatzen dugun hori. Eta oker handia izango zen.

Egonkortasuna behar dugu. Ez da hitz erretoriko bat. Ez da lema bat. Konpromiso bat baizik. Eta egonkortasunak esan nahi du aniztasuna onartzea, eta, gobernatzeko gehiengorik ez duzuenean, ahaleginak boikot egiten erabili ezin dituzula jakitea ere bai. Egonkortasunak esan nahi du gobernuan eta oposizioan egoten jakitea, leialtasuna eta lasaitasuna ere bai. Eta egonkortasun hori neurtzen da akordioak egiteko gaitasunarekin. Eta akordioak garatzen dira leialtasun partekatua oinarri harturik. Kontrakoa ez litzateke ulergarria izango.

Alderdi Sozialistak historian zehar frogatzera eman du herrialdeko eraldaketa handiak sustatzeko gai izan dela, eragile guztiekin bat eginez eta aniztasuna kudeatuz.

Hori egin dugu eta ez dugu nahi inork hori arriskuan jartzerik.

Hor baitaude jokoan enplegu duineko, aurrerapen ekonomikoko, berdintasuneko eta gizarte-kohesioko aukerak. Hori dira eta izango dira gure lehentasunak. Horixe da gure agenda. Horixe aurkeztu dugu eta horren arabera eraikiko dugu etorkizunerako edozein akordio.

Ezagutzen dugun irudia itzuli digute hauteskundeek ispiluan. Alderdiok elkarrekin aurrera egiteko puntuak bilatu ditzagun, botoak ematen dituzten herritarrena. Horrela ulertzen dugu politika sozialistok, eta horrela egingo dugu aurrera etorkizunean.

Euskadik ziurtasunak sendotu behar ditu. Instituzioek arreta eman behar diete herritarren arazoei, konpontze aldera.

Udalek aldundiekin, Eusko Jaurlaritzarekin eta Espainiako Gobernuarekin elkar ulertu behar dute.

Instituzioak lankidetzan aritu behar dira herri eta hiri bakoitzean aukerak egon daitezen, berdintasunean eraiki dezagun, oztopo fisikoak desegiteko, klima-aldaketari aurre egiteko... Horretarako guztirako, erantzukizunez jokatu behar da, eta sozialistok hala egingo dugu. Gure papera sendotu egin da euskal politikan eta berriro ere hori erabiltzen jakingo dugu.

 Argi luzeekin jarraitzen dugu, etorkizunari begira. Egonkortasunaren, aurrerapenaren eta elkarbizitzaren bermea garela dakigu, alegia, herritarrek eskatzen dutenarena. Eta gobernu ezkertiarraren buruzagitza hori sendotzea proposatu diogu geure buruari. Horri ekingo diogu tinko.

Eta, jakina, instituzioen gobernagarritasunerako eta egonkortasunerako Euskadin egingo dugun akordio oro militanteei kontsultatuko diogu, azken Kongresu Federalean onartu genuenez.

Eskerrik asko.

Bilbo, 2019ko ekainaren 5a